![]() |
Nieuwe Stad Magazine Beatrijslaan 76 A B-3110 Rotselaar nieuwe.stad@scarlet.be www.nieuwestad.be |
Bennie Callebaut
Ik was in Zwitserland en kreeg te horen: ‘Hé, wat gebeurt daar bij jullie? België staat op ontploffen, zei Euronews.’ In Italië en Frankrijk waar ik daarna passeerde, was het van hetzelfde laken een broek.
Ik ben geen specialist van de Belgische problematiek maar probeer hier - met alle beperkingen van een persoonlijke opinie - de huidige crisis in perspectief te plaatsen.
Crisis van de instellingen
Luc Huyse, specialist van het Belgisch politiek bedrijf, schreef onlangs in een opiniestuk dat men over een acute crisis alleen hoort spreken in de Wetstraat en in de redacties van de media. In vergelijking met de crisissen van de jaren vijftig en zestig (Koningskwestie, winterstaking, Leuven Vlaams) is er geen enkele ernstige mobilisering geweest, noteerde hij. Dat is nu enkele weken later niet helemaal correct meer, maar het staat vast: dit is geen crisis van de mensen maar wel van de instellingen. Met een Vlaamse krant in handen ben ik op de trein in Wallonië door een kaartjesknipper nog nooit zo vriendelijk en in goed Nederlands bejegend als gisteren.
Nood aan een ‘staatshervorming’
Ik vind het helemaal niet zo bizar dat de regeringsvorming lang aansleept. Het zit ingebakken in ons systeem. Want geen enkele partij is verantwoordelijk voor een nationaal discours: de kiezers zitten maar aan één kant van de taalgrens. Rekening houden met de andere taalgroep, dat is voor ná de verkiezingen en de kiezers delegeren dat aan de politici. De democratische partijen in het noorden van het land hadden weer als belangrijk agendapunt het Vlaams Belang te ‘stoppen’. En ze kozen ervoor om dat te doen op een terrein dat deze partij bezet houdt, met een meer gematigd discours over de staatshervorming. De tactiek had succes. Maar de compromisvorming achteraf met de Franstaligen zou daardoor anders worden en daar had niemand zich goed op voorbereid.
Ook leeft de politiek sinds enkele jaren meer en meer op het ritme van elkaar snel opvolgende opiniepeilingen en verkiezingen. Gevolg: de politici zijn minder compromisbereid en onderhandelen ‘met de rem op’. Er is wel nog een manier om hen te beïnvloeden: met burgerinitiatieven signaleren dat de bevolking andere dingen wil. Ondertussen is een belangrijk resultaat van zes maand crisis wel dat alle gesprekspartners nu overtuigd zijn van de nood aan een ‘staatshervorming’.
Originele oplossingen voor Brussel
Er is nog een andere evolutie. Ook de Franstalige pers beschrijft het vandaag als een probleem dat het zuiden van ons land geen collectieve eigen identiteit heeft, men is er meer Luikenaar en ‘Borin’ dan Waal of Franstalige. Terwijl de Vlamingen in hun culturele emancipatiestrijd wel een eigen identiteit verworven hebben. En België dat is het noorden van het zuiden van Europa én het zuiden van het noorden. Men komt al lang van Jeruzalem, Libanon en Canada de originele oplossingen bestuderen die we voor tweetalig Brussel gevonden hebben: de culturele materies waarin elke taalgroep voor zichzelf beslist (onderscheid) en de territoriale materies waarin de twee taalgroepen samen beslissen (eenheid). ‘Exemplarisch’ vindt het buitenland.
De ‘ander’ als ‘ander’ benaderen
Maar… Vlamingen hebben een sterk territoriumgevoel, Franstaligen zijn gebonden aan hun cultuur. Als Vlamingen zich op het territorium van anderen begeven, zullen ze zich aanpassen uit respect. Ze gaan er echter van uit dat anderen dezelfde gevoeligheid bezitten. Franstaligen daartegenover voelen zich gewoonlijk thuis waar ze hun taal kunnen gebruiken. De historische emancipatiestrijd heeft bij de Nederlandstaligen de territoriumgevoeligheid aangescherpt. Ook na de federalisering van het land blijft er nog het probleem over van de Franstaligen in de randgemeenten van Brussel. Kan men van de Nederlandstaligen - die bijna unaniem achter hun partijen staan in deze materie - verwachten dat ze hun minimumeisen voor de integratie van Franstaligen op hun territorium laten vallen? Is dit zowel historisch als emotioneel niet vragen om de eigen aard te verloochenen? Voor veel Vlamingen komen de Franstalige eisen voor uitbreiding van Brussel erop neer dat deze laatsten niet weten met welke ‘anderssoortige’ Belg ze in hetzelfde land leven. Als men buitenlanders uitlegt wat de eisen zijn van het Vlaamse Gewest voor de Franstaligen in de randgemeenten, dan komen die bij hen als minimaal over. Het vraagstuk wordt symbolisch, maar symbolen grijpen zo diep dat ze soms belangrijker worden dan de situatie zelf.
We hebben de ingeboren neiging om de ander altijd naar onze maatstaf te meten. De opdracht is echter dat we de ‘ander’ ook als ‘ander’ leren benaderen. Die oefening doet de Franstalige socioloog Christian Maroy (Louvain-la-Neuve, in La Libre Belgique van 26 november) om zijn taalgenoten af te helpen ‘van eenzijdige interpretaties van de situatie’. Ze beseffen niet, zo zegt hij, dat Vlaanderen hier gewoon vraagt dat haar cultuur als volwaardig en dus als een gelijke erkend zou worden door het zuiden van het land, hij gebruikt het woord ‘bijziendheid’ (‘myopie francophone’).
Gezamenlijke uitdaging
Hebben wij, Vlamingen, ook geen eenzijdige interpretatie van de feiten? Weten we dat veel Walen zich ‘minder’ voelen, in vergelijking met het rijke, dynamische Vlaanderen? Terwijl Wallonië precies nu gunstige evoluties doormaakt (de economie groeit, men heeft kans op democratische machtswissels, vele personaliteiten leveren inspanningen om Nederlands te spreken, er bestaan innovatieve groeipolen,…).
Onze Waalse gesprekspartners - een keer gerustgesteld over het feit dat Vlaanderen niet vergeet dat ze ooit zelf arm was en Wallonië rijk, maar vooral dat het niet de bedoeling kan zijn de elementaire solidariteit overboord te gooien - begrijpen het Vlaamse argument dat het veel gezonder is eigen middelen te hebben en tering naar de nering te zetten (de zogeheten ‘responsabiliseringsproblematiek’).
Eigenlijk is er nu een groter probleem dat om aandacht schreeuwt aan beide zijden van de taalgrens: hoe te bouwen aan een multiculturele samenleving? Hier presenteert zich een gezamenlijke uitdaging om het project België op nieuwe rails te zetten.
Notie van ‘broederlijkheid’
Wat stellen deze problemen eigenlijk voor vergeleken met ‘Darfour’ en ‘Irak’? Tenzij al die energie de weg baant naar oplossingen waar eenheid verscheidenheid niet uitsluit. Als je de slogans van de Franse Revolutie voor ogen houdt, dan worden Vlamingen en Franstaligen hier opgevorderd om de notie van ‘broederlijkheid’ nieuwe inhoud te geven waarbij ‘gelijkheid’ de minimumvoorwaarde uitmaakt. En de ‘vrijheid’ een grotere verscheidenheid moet stimuleren die geen van de betrokken partijen hoeft te benadelen. Helpen zes maanden zonder regering ons te beseffen dat politici nooit lang zonder verse input van de burger kunnen? Het is tijd dus ook voor stimuli vanuit de (negen op de tien) modale burgers die van geen boedelscheiding lijken te willen weten.
Kunnen we het met elkaar eens worden in zulke complexe materies, rustig discussiëren, vooruitgang boeken in de wederzijdse verstandhouding, onbegrip wegnemen, gevoeligheden beter leren inschatten? Ik denk het wel. Ik begrijp mettertijd beter een passage uit het begin van de Bijbel, het verhaal van Jakob die ’s nachts vecht met een engel. De moraal van het verhaal is dat elke medemens ons onvermijdelijk een beetje verwondt, maar uiteindelijk is zijn aanwezigheid ons ook tot zegen. Waarom ook niet in dit verhaal?
[ Foto's: Photos.com ]
De overname van teksten van deze website is toegelaten voor elk niet-commercieel doel mits vermelding: © Nieuwe Stad Magazine - Antwerpen
______________________________
'Wat de bewoners van deze stad nog het meest typeert,
is dat ze diepere levenservaringen delen met elkaar.'
[ lees het artikel 'Loppiano' hier ]
Reageer hier op dit artikel |
Archief | |
04-2009 | Zie me graag |
10-2008 | Enkele overtuigingen van F. Vandenbroucke - (pdf) |
09-2008 | Vakantie |
06-2008 | Zie hen graag |
05-2008 | Ons-beschikkingsrecht |
04-2008 | Emoties als muzikant - (muziek) |
03-2008 | De dokter zei: U hebt de ziekte van Parkinson |
02-2008 | Kick van wereldwijde verbondenheid |
01-2008 | Winter van Antwerpen |
12-2007 | Hé, wat gebeurt daar |
11-2007 | Een boot die niet zinkt |
10-2007 | Respiro |
09-2007 | Weten hoe het kan zijn |
05-2007 | Oogarts in het vizier |
04-2007 | Kleur je stad - (pdf) |
12-2006 | Strips barstensvol vrede |